Stel je bent een Amerikaans techbedrijf dat miljarden verdient in Europa. Je groeit snel en investeert fors. Maar je merkt tegelijk dat de wereld verandert. In Washington klinkt de roep om nationale belangen boven alles. En in Europa groeit het wantrouwen tegenover Amerikaanse invloed op technologie en data. Wat doe je dan?
Voor Microsoft is dit geen hypothetisch scenario. Het bedrijf bevindt zich in een geopolitieke spagaat: tussen de wens van Europa om digitale onafhankelijkheid te vergroten, en de mogelijke eisen van de Amerikaanse overheid om controle te behouden. De reactie van Microsoft op deze spanning? Een reeks stevige beloften aan Europa.
Een krachtig gebaar: miljardeninvesteringen
Microsoft heeft aangekondigd dat het de komende jaren tientallen miljarden euro’s investeert in Europese datacenters. Over twee jaar moet de capaciteit in zestien landen met maar liefst 40 procent zijn toegenomen. Geen tijdelijke maatregelen, maar stevige, fysieke ankerpunten die duidelijk maken: wij blijven hier.
Maar de ambities reiken verder dan bakstenen en servers. Microsoft heeft beloofd dat het juridische stappen zal ondernemen als een overheid – inclusief de Amerikaanse – hen ooit dwingt om hun Europese operaties te staken. Een krachtig signaal, maar hoe hard is die garantie?
Europese zeggenschap, Amerikaanse wortels
Om het Europese vertrouwen verder te winnen, introduceert Microsoft een aparte, volledig Europese bestuursraad voor zijn datacenteractiviteiten. Alleen Europeanen, werkend volgens Europese wetten. Daarnaast worden essentiële software-back-ups opgeslagen in Zwitserland, zodat Europese klanten toegang houden tot hun systemen, ook als het misgaat aan de andere kant van de oceaan.
Deze constructie lijkt op een noodplan in tijden van politieke storm. Het blijft het wringen. Want hoe autonoom is een Europese tak als het moederbedrijf Amerikaans is, met Amerikaanse aandeelhouders en onderworpen aan Amerikaanse wetten zoals de Cloud Act? Kan Microsoft echt weigeren als Washington iets eist?
Data in Europa, versleuteld door de klant
Ook op het vlak van databescherming heeft Microsoft flinke stappen gezet. Met het afgeronde EU Data Boundary-project blijven Europese klantgegevens voortaan in Europa opgeslagen én verwerkt. Zelfs de encryptiesleutels blijven bij de klant: Microsoft zelf heeft er geen toegang toe.
Het is een serieuze stap om aan het Europese verlangen naar digitale soevereiniteit tegemoet te komen. In een tijdperk waarin data gelijk staat aan macht, is dat een indrukwekkende tegemoetkoming.
Tussen vertrouwen en waakzaamheid
Microsoft balanceert tussen twee werelden. Europa wil controle, Amerika wil loyaliteit. Microsoft probeert beide tevreden te stellen: Europese besturing, Amerikaanse identiteit. De hamvraag is: Wat gebeurt er als de VS en de EU echt met elkaar in conflict komen over technologie en data? Als Washington Microsoft dwingt om gegevens te overhandigen of operaties in Europa stop te zetten? Dan zal blijken of de mooie beloften ook bestand zijn tegen politieke druk.
Microsoft investeert oprecht in een blijvende en betrouwbare relatie met Europa. Maar helaas kunnen we daar niet blind op vertrouwen. Vooralsnog zijn Europese overheden en bedrijven genoodzaakt het zekere voor het onzekere te nemen en scenario’s voor te bereiden voor als het misgaat. In een wereld waarin technologie en geopolitiek steeds meer verstrengeld raken, is voorzorg het enige echte vangnet.
Jan Willem Boissevain 