Met het motto ‘technologie altijd in dienst van mensen, niet andersom’ presenteert BBB een verkiezingsprogramma waarin digitale soevereiniteit centraal staat. Waar Volt Nederland vooral droomt van een Europees ‘Silicon Europa’, kiest BBB bewust voor een Nederland-first benadering. Die insteek sluit aan bij hun bredere filosofie: verandering waar nodig, behoud waar mogelijk. De vraag is echter: hoe haalbaar zijn de ambities om Nederland digitaal onafhankelijk te maken?

Wat BBB onderscheidt

BBB legt de nadruk op drie pijlers: vitale infrastructuur in eigen beheer, cybersecurity vanuit Nederlandse bodem en digitalisering van de overheid mét oog voor menselijke maat. Daarbij valt vooral het pleidooi op om digitale rechten in de Grondwet vast te leggen en strengere regulering in te voeren voor technologieën als deepfakes en gezichtsherkenning. Dit laat zien dat de partij digitalisering niet als onvermijdelijke vooruitgang beschouwt, maar als een proces dat actief en democratisch gestuurd moet worden.

Deze aanpak staat in scherp contrast met Volt, dat de digitale toekomst vooral Europees wil vormgeven. Volt ziet in samenwerking de sleutel tot kracht, BBB zoekt die juist in nationale zelfredzaamheid. Het verschil laat zien dat beide partijen vanuit een ander vertrekpunt naar dezelfde uitdaging kijken: hoe houden we grip op onze digitale toekomst?

Waar is BBB realistisch in

Een aantal voorstellen van BBB is direct uitvoerbaar en bovendien verstandig. De inzet op open source software voor overheidsprojecten kan, mits zorgvuldig ingevoerd, leiden tot minder afhankelijkheid en lagere kosten. Cybersecurity-educatie vanaf de basisschool is niet alleen haalbaar, maar ook broodnodig: Nederland loopt achter op landen als Estland.

Ook het idee van de overheid als ‘launching customer’ voor Nederlandse technologische innovaties heeft potentie. Op defensieterrein gebeurt dit al, bijvoorbeeld met bedrijven als Thales Nederland. Tot slot is BBB’s nadruk op digitale toegankelijkheid praktisch en noodzakelijk. 100% naleving van de WCAG-normen is technisch haalbaar en bovendien wettelijk verplicht onder de Europese Accessibility Act.

Waar valkuilen ontstaan

Toch heeft BBB’s digitale visie ook de nodige uitdagingen. Het volledig in Nederlandse handen brengen van vitale infrastructuur klinkt aantrekkelijk, maar onderschat de verwevenheid van digitale netwerken. Grote cloudleveranciers als Microsoft en Amazon zijn diep verankerd in overheidsprocessen. Een abrupte afbouw is onrealistisch en extreem kostbaar.

Het idee van een nationaal AI-ecosysteem rondom de geplande AI-fabriek in Groningen is ambitieus, want Nederland mist de schaal en het talent om op te boksen tegen Silicon Valley of Shenzhen. Hier dreigt wensdenken de realiteit te overschaduwen.

Ook de strijd voor EU-brede leeftijdsverificatie op sociale media botst met de nationale soevereiniteit van andere lidstaten en de commerciële belangen van Big Tech. Hier zal Nederland alleen weinig kunnen afdwingen.

Wat wél haalbaar is

De kracht van BBB ligt in een mensgerichte benadering en het benadrukken van democratische controle. Die kan worden versterkt door een pragmatische koers te varen:

• Gefaseerde soevereiniteit: beginnen met gevoelige domeinen zoals defensie en justitie
• Europese coalitie: aansluiten bij Europese initiatieven in plaats van te vertrouwen op louter nationale alternatieven
• Concrete tijdlijnen: vage formuleringen vervangen door meetbare doelen, zoals een percentage overheidsdata dat in 2028 op Nederlandse infrastructuur draait
• Investeren in talent: investeren in onderwijs en het aantrekken van internationale expertise om een AI-netwerk mogelijk te maken

Noaberschap en digitale samenwerking

BBB benadert digitale soevereiniteit niet enkel technisch of economisch, maar ook sociaal. Dit doet de partij op basis van het begrip Noaberschap (nabuurschap): de zorg voor elkaar en solidariteit in de gemeenschap staan centraal. Voor BBB betekent digitale onafhankelijkheid daarom niet alleen bescherming tegen buitenlandse afhankelijkheid, maar ook het waarborgen dat technologie mensen verbindt in plaats van vervreemdt.

In dit licht krijgt de aandacht voor digitale toegankelijkheid en onderwijs extra betekenis: technologie moet niet een selecte groep bevoordelen, maar iedereen ten goede komen. Daarmee kan BBB’s visie worden gezien als een digitale vertaling van Noaberschap: wederkerigheid, zorg en nabijheid, maar dan in de context van onze digitale infrastructuur.

Menselijke maat

BBB’s digitale agenda brengt een waardevolle nadruk op menselijke maat en democratische sturing in een vaak technocratisch debat. Volledige digitale onafhankelijkheid is misschien niet realistisch, maar een combinatie van nationale waakzaamheid en Europese samenwerking kan wel degelijk leiden tot een meer weerbare en mensgerichte digitale samenleving. Als BBB haar ambities weet te vertalen naar concrete, haalbare stappen, dan kan Noaberschap een krachtig uitgangspunt worden voor de digitale toekomst van Nederland.